امیرکبیر در گزارش ترجمان مسیحی

دولت عثمانی در زمان امیرکبیر، ارستاکنیک که ظاهرا مسیحی بوده و در دستگاه والی بغداد عنوان ترجمانی داشته است را برگزیده و مأمور کرده بود به ایران مسافرت کند و گزارشی از حقایق اوضاع آن سامان ترتیب دهد.
وی در گزارش مختصر و مفید خود دربارۀ امیرکبیر می‌گوید:
«با اینکه او هم مثل سایر رجال ایرانی مُدمِغ و متکبر است، مسلماً اعقل آنان است»، و علت بدگویی‌ها و کارشکنی‌هایی را که در پیرامون امیر وجود داشته، چنین توصیف می‌کند که «پیش از امیر، ولایات در تیول امرا و شاهزادگان بود و آنان از هر حیث مطلق‌العنان بودند و هر چه می‌توانستند به زور و ستم از مردم می‌ستدند، لیکن دیناری به خزانۀ دولت نمی‌دادند. امیر این بساط را در هم نوردید و لذا دشمنی متنفذین و امرا و شاهزادگان با او امری طبیعی است».

منبع متن: بایگانی استانداری استانبول
منبع عکس: روزنامه اطلاعات، ۱۳۵۴