شاه‌اسماعیل صفوی

نواب گیتی‌ستان و احیاگر ایران بزرگ

شاه‌اسماعیل، ایران پرهرج و مرج را وحدت بخشید و ملیت ایرانیان را احیا کرد و بر وسعت دامنه اختلافاتی که میان ایران و دیگر کشورهای اسلامی وجود داشت، افزود. اختلاف و تفرقه‌ای که مذهبی‌اش خوانده‌اند، اساسا ماهیتش ملی و سیاسی بود.

احساساتی که ایرانیان صدر اسلام را برانگیخت و بر آن داشت که در صدد رد و انکار خلیفه اول، دوم و سوم برآیند و همان احساسات ملی بود که محرک آنان در طرد و دفع تازیان و برتر شمردن اصل وراثت در امامت بر اصل در انتخاب در خلافت بود.

شاه‌اسماعیل از این احساسات ملی و سنت‌های پادشاهی بهره جست و اگر جز این می‌کرد، ایران که در معرض تاخت و تاز درآمده بود، ضمیمه امپراتوری عثمانی می‌شد.

-لرد استانلی آو الدرلی، مورخ و ویراستار سفرنامه جوزافا باربارو