مفاهیم زبانی

مهرداد ایران‌مهر

امروزه بدون آنکه خودآگاه ما متوجه باشد، به شکلی بی‌مبالات و ناخودآگاه واژگانی را به ساختار زبانی خود راه داده‌ایم که کارراه‌انداز هستند، اما کارآمد نه.

نمونه فراوان است، اما در این مقال به چند واژه از این دست می‌پردازیم.

سالروز تاسیس فرهنگستان

گردآوری: مهرداد ایران‌مهر

فرهنگستان زبان و ادب فارسی به فرمان رضاشاه و در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۱۴ برای اصلاح خط و زبان فارسی، به ریاست محمدعلی فروغی تاسیس شد و تا سال ۱۳۳۳ فعالیت کرد. این فرهنگستان به فرهنگستان اول معروف است.

واژه‌های فارسیِ عربی‌شده

السیّد ادی شِیر
کتاب "واژه‌های فارسی عربی شده" (الالفاظ الفارسیه المعربه) فرهنگواره‌ای است که مولف در آن به بحث و بررسی واژه‌های فارسی داخل شده در زبان عربی پرداخته و از ریشه و دگرگونی‌ها و سیر تغییر و تحریف و تصحیف آن‌ها سخن به میان آورده است.سرگذشت مردمان عرب در طی تاریخ طوری بوده که همواره با اقوام و ملل گوناگون نظیر بابلیان، مصریان، ایرانیان، یونانیان و رومیان آمیختگی داشته‌اند.

خلیج فارس در اسناد

رودریک اون کارگزار انگلستان در حوزۀ خلیج فارس، نخستین کسی است که در کتاب خود با نام «حباب طلایی» به سال ۱۹۵۷ میلادی دریای جنوبی ایران را خلیج عربی خوانده است.
پس از وی، هم‌میهن دیگرش سرچارلز دارلیمپل بلگریو نماینده ویژه بریتانیا در بحرین و مشاور شیخ این جزیره، در سال ۱۹۶۶ میلادی در کتابش با نام «دزدان دریایی» در فرازهایی مانند خلیج‌فارس که تازیان اینک آن را خلیج عربی می‌گویند، واژۀ عربی را بر سر‌ زبان‌ها انداخته و زمینه‌ساز بکار‌گیری آن در رسانه‌های جهان عرب شد.

توانایی زبان فارسی در معادل‌سازی

دکتر محمود حسابی

در تاریخ جهان، هر دوره‌ای ویژگی‌هایی داشته است. پس از پیدایش کشاورزی، دوره ده‌نشینی و شهرنشینی آغاز شده است. سپس دوران تشکیل پادشاهی‌های بزرگ مانند هخامنشیان و روم بوده است.

پس از آن، دورهء هجوم اقوام بربر به این کشورها و فروریختن تمدن آن‌ها بوده است. سپس دورهء رستاخیز تمدن است. تا آن دوره، ملل مختلف دارای وسایل کار و پیکار یکسان بودند. می‌گویند که وسایل جنگی سربازان رومی و بربرهای ژرمنی با هم فرقی نداشته و تفاوت تنها در انظباط و نظم لژیون‌های رومی بوده است.

از دوران استعمار به این طرف، ملل غربی کم‌کم به پیشرفت‌های صنعتی نوین نایل آمدند و پس از گدشت یکی دو قرن، به اندازه‌ای کامل شد که برای ملل دیگر یارای ایستادگی در برابر آن‌ها نبود. همچنین ایشان برای بیان معلومات تازه، ناگزیر به داشتن واژه‌های نوینی بودند.