نوشتار ایرانی
فرهنگ و تاریخ اجتماعی ایرانیان
نوشتار ایرانی
فرهنگ و تاریخ اجتماعی ایرانیانان.پی.تی، تبعیضی که کشورهای بزرگ به دنبال آن هستند
اجلاس بازنگری پیمان منع تولید و تکثیر تسلیحات هسته‌ای
در برنامۀ «تیتر امشب»، دکتر ابراهیم متقی و دکتر پیروز مجتهدزاده استادان روابط بین‌الملل دانشگاه‌های کشور حضور یافتند و دربارۀ اجلاس بازنگری پیمان منع تولید و تکثیر تسلیحات هسته‌ای ۲۰۱۵، به سوالات شبکه خبر پاسخ دادند.
http://www.irinn.ir/sitefiles/13940208/Video/3705700.flv
مجری: هدف از بازنگری در پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای چیست؟
متقی: معاهدۀ عدم تکثیر سلاح هسته‌ای، در دوران جنگ سرد تصویب شد و هدفش این بود که زمینه‌هایی را برای توسعۀ قابلیت‌های کشورهای در حال توسعه فراهم بیاورد. به نوعی، عدم تکثیر را دنبال می‌کرد. اما از دهۀ 80 میلادی به بعد، محافظه‌کاران آمریکا قدرت را به دست گرفتند که به عنوان گروه‌های استراتژیک مطرح بودند و گروهی دیگر معتقد بودند ان.پی.تی نمی‌تواند عامل موثری در تکثیر باشد. آن‌ها معتقد بودند خیلی کشورها می‌توانند هم تعهدات آژانس را رعایت بکنند، هم پادمان را اجرا کنند و هم به اشاعۀ هسته‌ای مشغول باشند. به همین دلیل بحث مربوط به پروتکل الحاقی مورد توجه قرار گرفت و این مسائل، بعد از فروپاشی شوروی روی داد.
مجری: چقدر ان.پی.تی توانسته به هدفش دست پیدا کند؟
متقی: وقتی کنفرانس ان.پی.تی مطرح می‌شود، می‌خواهند رژیم‌های امنیتی بین‌المللی را تقویت کنند. اما وقتی که مذاکرات هسته‌ای با ایران در ژنو و لوزان مطرح می‌شود، مسالۀ جدی اجرای پروتکل الحاقی است. یعنی مسالۀ نظارت بسیار مهم است. بر اساس اساسنامۀ آژانس، گزارش اعضاء به این نهاد بین‌المللی کاملاً مشخص است.
مجری: آیا ان.پی.تی توانسته اهداف خود را اجراء کند؟
متقی: مسالۀ ان.پی.تی، امروز محافظه‌کاران آمریکایی هستند. یعنی می‌خواهند قواعد سختگیرانه‌ای را اعمال کنند. بحثی که وجود دارد، این است که ان.پی.تی را به سمت پروتکل الحاقی و همچنین پیمان جامع منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای سوق بدهند.
مجتهدزاده: اصل ماجرای ان.پی.تی بر اساس تبعیضی است که کشورهای بزرگ در حال اعمال آن هستند. آیا این قدرت‌های بزرگ نبودند که پاکستان را هسته‌ای کردند، آیا قدرت‌های بزرگ نبودند که اسرائیل را هسته‌ای کردند. تزویر در اینجا به این صورت است که اعلام می‌کنند این پادمان‌ها چه وظایفی دارد. از سویی دیگر اعلام می‌کنند، وقتی کشورها به سلاح هسته‌ای دست پیدا می‌کنند، صلح ایجاد می‌شود. به پاکستان چه کسی سلاح هسته‌ای داد؟ جز این است که آمریکا با همکاری چین به پاکستان سلاح اتمی دادند و اسناد فراوانی هست که چگونه سلاح هسته‌ای به این کشور دادند. اسرائیل با دویست کلاهک که همواره در خاورمیانه موجد جنگ بوده است، دارای سلاح هسته‌ای است. آیا اسرائیل صلاحیت دارد!
متقی: مجموعه‌هایی مثل هند، پاکستان، تل‌آویو هیچکدام به ان.پی.تی نپیوستند. واقعیت این است که هر کشوری به ان.پی.تی می‌پیوندد، بازرسی‌های گسترده را از کشور خودش بپذیرد. در ارتباط با ایران که صرفا غنی‌سازی انجام می‌داد، به شورای امنیت فرستاده شد. اما در ارتباط با اسراییل که کلاهک‌های هسته‌ای نیز دارد، هیچ فشاری وجود ندارد که این رژیم را وادار به پذیرش ان.پی.تی نماید. اینکه ساختار تبعیض‌آمیز در نظام بین‌الملل وجود دارد، درست است. اما نکته‌ای که وجود دارد، این است که در رژیم‌های امنیتی که آمریکا در حال مدیریت آن است، به هیچ وجه کاهش سلاح هسته‌ای انجام نشده است. از زمان اجرای ان.پی.تی، به هیچ وجه گسترش سلاح‌های هسته‌ای خود را متوقف نکرده است.
مجتهدزاده: ملت‌ها باید رشد داشته باشند. همانند مالزی که در مقابل زورگویان ایستاد. اما این ایستادن نباید غیرعاقلانه باشد. نظام بین‌الملل زبان خاص خودش را دارد. باید با همان زبانی که نظام بین‌الملل درست کرده است، با ان رفتار کرد. این دنیا، دنیای تبعیض‌های یکجانبه است. جورج بوش می‌گفت: ایران حق ندارد، چون کشور دموکراتیک نیست. اما اسرائیل حق دارد، چون دموکراتیک است. اما بوش هیچگاه دموکراسی را تعریف نکرد.
مجری: چه ساز و کاری باید در پیش گرفته شود تا این حق عملی شود.
متقی: دو دیدگاه در این زمینه وجود دارد. دیدگاه اول که ایران نیز همان دیدگاه را دارد، مشروعیت غنی‌سازی است که آژانس نیز بر آن نظارت کند. اما امروز دیدگاه دوم این است که غنی‌سازی را به عنوان حق برخورداری از انرژی صلح‌آمیز قبول ندارند. بلکه درصدد این هستند که قوانین سختگیرانه‌تری را اعمال کنند، تا نظارت بیشتری را اعمال کنند.
مجتهدزاده: یکی از مواردی که در این کنفرانس مورد توجه قرار می‌گیرد، مادۀ 6 است.
متقی: مادۀ 6 همان بحث‌های نظارت عمودی است و معطوف به خلع سلاح است. منظور این است که قدرت‌هایی که دارای توانمندی‌های هسته‌ای هستند، به کشورهایی که برخوردار نیستند، کمک کنند. اینکه از واژۀ حسن‌نیت استفاده شده، بسیار کلی است. حسن‌نیت واژه‌ای نیست که بتوان آن را به کار برد. ما باید در بحث‌های مربوط به مادۀ 6 و 4 تأکید کنیم. آقای ظریف امروز بر حقوق هسته‌ای کشورها تأکید کردند و اینکه کشورهایی که دارای توانمندی هسته‌ای هستند، به کشورهایی که برخوردار نیستند، کمک کنند و مشاوره بدهند. اما این بحث‌ها الزام‌آور نیستند.
مجری: اگر اینگونه هست، چرا آمریکایی‌ها این قدر تأکید می‌کنند که به نفع خودشان تغییر بدهند؟ چرا که تفسیربرداری قوانین می‌تواند بااهمیت باشد. حتی جاهایی که قوانین صراحت دارد، ما نتوانسته‌ایم حقوق خودمان را اثبات کنیم. میزگردی در حال برگزاری است که کشورهای برخوردار بر اساس هدف عدم اشاعه و کشورهای غیربرخوردار با هدف خلع سلاح شرکت کرده‌اند، فکر می‌کنید چنین میزگردی چه نتیجه ملموسی خواهد داشت؟
مجتهدزاده: بازی ژئوپولتیک جهانی است. اصل قضیه نظم دادن حقوقی است به بازی ژئوپولیتیکی. هیچ کشوری بر علیه خودش قانون وضع نخواهد کرد. در تاریخ جهان متاسفانه بازی اصلی برای قدرت بزرگ است. اگر فکر می‌کنیم، نتایج ملموسی برای ما خواهد داشت، سخت در اشتباه هستیم. ما باید محتوا را خوب درک کنیم. این برنامه‌ها برای دادن قدرت به بی قدرت‌ها نیست. برای مقابله با این بحث‌ها، شاخ و شانه کشیدن نیز هیچ دردی را دوا نمی‌کند. ما باید حرف واحدی را بین دردمندان ایجاد کنیم.
http://www.iribnews.ir/NewsText.aspx?ID=489418#
